คลอดก่อนกำหนด
สิ่งใดๆที่เกิดขึ้นก่อนเวลาอันควร ส่วนใหญ่ไม่ใช่เรื่องดี บางอย่างแก้ไขไม่ได้เลย บางอย่างพอแก้ไขได้ ซึ่งคงต้องพยายามศึกษาหาวิธีลดความเสียหายเผื่อไว้กรณีที่อาจจะเกิดซ้ำอีกในวันข้างหน้า สำหรับการคลอดก่อนกำหนด เราก็มีหนทางหรือวิธีแก้ไขอยู่บ้าง เพื่อปกป้องเด็กที่จะเกิดมา ให้สามารถอยู่รอดได้ ทั้งนี้ทั้งนั้น คงต้องขึ้นอยู่กับวาสนาของทารกน้อยด้วย
ในประเทศจีน มีนักกีฬาหญิงยิมนาสติกคนหนึ่ง ชื่อ ชางหลิง เธอเล่นกีฬาตั้งแต่อายุ 5 ขวบ เธอสามารถคว้าเหรียญทองถึง 5 เหรียญในประเทศ และอีก 1 เหรียญจากกีฬาโอลิมปิก ในขณะที่มีอายุเพียง 13 ปี เธอประสบความสำเร็จเร็วเกินไปก่อนวัยอันสมควร ทำให้ต้องตระเวนแข่งขันบ่อยๆ ในที่สุด เธอก็ต้องจบชีวิตการเป็นนักกีฬาหลังจากประสบความสำเร็จยิ่งใหญ่ไม่นานนัก เพราะประสบอุบัติเหตุจากการตกคานยิมนาสติก จนกระดูกสันหลังเคลื่อนตรงส่วนคอและแตกหักส่วนหลัง เธอไร้ความรู้สึกบริเวณท่อนล่างของร่างกายตั้งแต่เอวลงไป แขนและมือทั้งสองข้างพอใช้การได้ แต่ก็ไม่เหมือนเดิม ชางหลิงต้องพยายามออกกำลังกายแขนบ่อยๆเพื่อให้แข็งแรงและสามารถช่วยเหลือตัวเองเท่าที่จะทำได้ คุณพ่อคุณแม่จำเป็นต้องออกจากงานเพื่อมาดูแลเธอ ช่างเป็นภาพที่ชวนเวทนายิ่งนัก แม้รัฐบาลจีนจะช่วยเหลือด้านการเงินและหางานให้ทำโดยเป็นพิธีกรรายการทางโทรทัศน์เกี่ยวกับกีฬา เธอก็ยังต้องผจญกับปัญหาต่างๆในชีวิตอีกมากมาย นี่คือ ตัวอย่างหนึ่งของความสำเร็จและความโชคร้ายก่อนเวลาอันสมควร
การคลอดก่อนกำหนด คือ อะไร?
การคลอดก่อนกำหนด หมายถึง การคลอดหลังอายุครรภ์ 28 สัปดาห์ แต่ก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ ทารกที่คลอดหลังอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ มักไม่ค่อยมีภาวะแทรกซ้อน เพราะทารกมีความสมบูรณ์ของร่างกายในหลายๆด้านโดยเฉพาะอวัยวะปอด ดังนั้น สิ่งสำคัญในการดูแลคนไข้ท้องที่เจ็บครรภ์ก่อนกำหนด ก็คือ เราต้องรู้อายุครรภ์ที่แน่นอน เพื่อว่า เราจะได้ไม่ตัดสินใจ คลอดเอาเด็กออกมาก่อนเวลาอันควร
มีคนไข้ท้องบางคนเจ็บครรภ์มาที่ห้องคลอดตอนอายุครรภ์ 34 สัปดาห์ สูติแพทย์ที่ได้รับรายงานจึงช่วยเหลือโดยการยับยั้งการแข็งตัวของมดลูก แต่…ก็มีอยู่บ่อยครั้งที่ยับยั้งไม่อยู่และปล่อยให้คลอดบุตรออกมา ปรากฏว่า เด็กปลอดภัย มีน้ำหนักแรกคลอดถึง 3 กิโลกรัม นั่นหมายถึงว่า คนไข้ได้รับการวินิจฉัยอายุครรภ์ผิดพลาด ความจริง ทารกที่มีน้ำหนักขนาดนั้น คุณแม่น่าจะตั้งครรภ์ครบกำหนด หรืออย่างน้อย 38 สัปดาห์ ดังนั้น การเริ่มต้นดูแลคนไข้เหล่านี้ ต้องเริ่มต้นที่การวินิจฉัยอายุครรภ์ที่ถูกต้อง
เมื่อวาน มีคนไข้แฝด(สอง)รายหนึ่ง ได้รับการผ่าตัดคลอดแม้จะตั้งครรภ์เพียง 30 สัปดาห์ 5 วัน สาเหตุเนื่องจากเธอเจ็บครรภ์อย่างรุนแรงและเรายับยั้งไม่อยู่ คนไข้รายนี้ ชื่อ คุณสมศรี อายุ 26 ปี ตั้งครรภ์แรก ฝากครรภ์ที่โรงพยาบาลตำรวจตั้งแต่อายุครรภ์ 6 สัปดาห์ เธอได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นครรภ์แฝดเมื่ออายุครรภ์ 20 สัปดาห์ เนื่องจากตรวจพบว่า มดลูกมีขนาดใหญ่กว่าที่ควรจะเป็น เธอถูกส่งไปตรวจด้วยเครื่องอัลตราซาวนด์ผ่านทางหน้าท้องและพบครรภ์แฝดดังกล่าว ก่อนมานอนโรงพยาบาลในครั้งนี้ คุณสมศรียังได้รับการตรวจครรภ์ทุก 4 สัปดาห์ต่ออีก 2 ครั้ง จนอายุครรภ์ได้ 28 สัปดาห์ แต่ก็ไม่พบปัญหาความผิดปกติใดๆ
กลางเดือนเมษายน ขณะอายุครรภ์ได้ 29 สัปดาห์ 3 วัน คุณสมศรีเจ็บครรภ์มาโรงพยาบาลตำรวจ มดลูกแข็งตัวทุก 5 นาที เธอได้รับการตรวจภายใน พบว่า ปากมดลูกยังไม่เปิด จึงได้รับการยับยั้งการตั้งครรภ์โดยใช้ยา Bricanyl 4 หลอดผสมน้ำเกลือ(5% D/W) 100 มิลลิลิตร หยดเข้าเส้นเลือดดำโดยปรับปริมาณยาตามการแข็งตัวของมดลูก ผลปรากฏว่า ความถี่การหดรัดตัวของมดลูกห่างออกเรื่อยๆ จนกระทั่งไม่มีเลย จากนั้น ในวันถัดมา การรักษาได้ปรับเปลี่ยนเป็นการฉีด Bricanyl เข้าชั้นใต้ผิวหนังจำนวน ½ หลอดทุก 4 ชั่วโมง และอนุญาตให้ย้ายคนไข้ไปนอนที่หอพักผู้ป่วยชั้น 6 โดยมีการฉีดยาสเตียรอย(Dexamethasone) 6 มิลลิกรัมทุก 12 ชั่วโมงจำนวน 4 ครั้ง เพื่อเร่งการพัฒนาปอดของทารกให้สมบูรณ์เร็วขึ้น
ที่หอพักผู้ป่วยชั้น 6 ของโรงพยาบาลตำรวจ คุณสมศรีได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด โดยมีข้อแม้ว่า คนไข้ต้องนอนพักรักษาตัวอยู่บนเตียงตลอดเวลา ยกเว้น เวลาเข้าห้องน้ำเพื่อถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระในบางครั้งบางคราว ผลการรักษา คือ เราสามารถยับยั้งการแข็งตัวของมดลูกได้นานถึง 5 วัน ด้วยยา Bricanyl โดยปรับเปลี่ยนขนาด, รูปแบบและระยะเวลาให้ลดลงเรื่อยๆ จนในที่สุด ได้ปรับเปลี่ยนมาเป็นรูปรับประทาน ในขนาด 2 เม็ดทุก 6 ชั่วโมง
วันอังคารที่ผ่านมา ตอนเที่ยงคืน คุณสมศรีเกิดเจ็บครรภ์ถี่และรุนแรงขึ้น มดลูกแข็งตัวทุก 5 นาที ข้าพเจ้าจึงให้คนไข้ย้ายกลับมานอนพักที่ห้องคลอดและให้ยา Bricanyl ในรูปหยดเข้าเส้นเลือดดำตามสวนผสมเดิม ผลปรากฏว่า สามารถลดการแข็งตัวของมดลูกได้และความถี่ของการแข็งตัวห่างขึ้น จวบจนเวลาประมาณ 6 นาฬิกาตอนเช้า จู่ๆ มดลูกก็กลับแข็งตัวถี่และรุนแรงขึ้น ข้าพเจ้าจึงต้องเพิ่มขนาดของยาให้มากขึ้น ทำให้คนไข้ใจสั่นมาก หัวใจเต้นด้วยอัตราเร็วกว่า 120 ครั้งต่อนาที คนไข้รู้สึกเหนื่อยมากและทนแทบไม่ไหว ดังนั้น ข้าพเจ้าจึงต้องเปลี่ยนชนิดของยายับยั้งการแข็งตัวของมดลูกมาเป็นแมกนิเซี่ยมซัลเฟต (MgSO4) โดยผสมยากับน้ำเกลือและหยดเข้าเส้นเลือดด้วยอัตรา 1 กรัมต่อชั่วโมง คนไข้ใจสั่นน้อยลง แต่มดลูกยังคงแข็งตัวเหมือนเดิม เมื่อข้าพเจ้าเพิ่มปริมาณยาขึ้นไปอีก ก็ไม่สามารถหยุดยั้งการแข็งตัวของมดลูกได้เหมือนในช่วงแรกที่นอนโรงพยาบาล
ในวันนั้น คุณสมศรีได้รับการดูแลต่อโดยสูติแพทย์ท่านอื่น ซึ่งก็ไม่สามารถหยุดยั้งการแข็งตัวของมดลูกได้เช่นกัน ตอนเวลาประมาณ 1 ทุ่ม ปากมดลูกของคุณสมศรีเปิดขยายออกเป็น 3 เซนติเมตร คนไข้จึงได้รับการผ่าตัด มิฉะนั้น ก็จะคลอดเองทางช่องคลอด ซึ่งทารกแฝดทารกแฝดมีโอกาสสูงที่จะได้รับอันตรายจากการบอบช้ำ เพราะทารกตัวเล็กมากและแฝดคนหนึ่งอยู่ในท่าก้น การเลือกคลอดด้วยวิธีการผ่าตัดย่อมปลอดภัยมากกว่าอย่างแน่นอน ทารกแฝดคลอดเมื่อเวลา 19 นาฬิกา 30 นาที เป็นทารกเพศชาย น้ำหนักแรกคลอด 1180 และ 1020 กรัม คะแนนศักยภาพแรกคลอดของทารกทั้งสอง อยู่ในเกณฑ์พอใช้ได้[(5,9)และ(9,10) จากคะแนนเต็ม 10,10 ที่ 1และ 5 นาที] ลูกคนแรกของคุณสมศรี ที่มีน้ำหนักมากกว่า ถูกส่งไปยังห้อง ไอ.ซี.ยู. ทารกแรกเกิด เนื่องจากทารกหายใจไม่ค่อยดี แต่ก็ไม่ถือว่า อยู่ในภาวะอันตราย เพียงแต่รอเวลาให้ปอดทำงานดีขึ้น เมื่อนั้น ก็จะเอาเครื่องช่วยหายใจออก ส่วนลูกแฝดอีกคนหนึ่งซึ่งหนักเพียง 1 กิโลกรัม กลับไม่มีปัญหาอะไร เพียงแต่ถูกส่งตัวเข้าตู้อบเพื่อปรับอุณหภูมิของร่างกายและอยู่ในสภาวะอากาศที่มีความเข้มข้นของก๊าซออกซิเจนสูง
การดูแลรักษาคนไข้ท้องที่เจ็บครรภ์ก่อนกำหนดเป็นเรื่องที่ยุ่งยาก แต่เนื่องจากเป็นเรื่องที่พบเจอได้บ่อยๆ คนท้องทุกคนจึงควรรับรู้ไว้ ก่อนหน้านี้ไม่นาน ก็มีคนท้องสองคนคลอดก่อนกำหนดในลักษณะคล้ายๆกัน คนแรก ชื่อคุณกาญจนาพร อีกคนหนึ่ง ชื่อ คุณจิตราสินี ทั้งสองคนอายุเท่ากัน คือ 27 ปี ท้องแรกเหมือนกัน และเจ็บครรภ์มาโรงพยาบาลตอนอายุครรภ์พอๆกัน คือ 32 สัปดาห์ แต่มีส่วนแตกต่างกันบ้างในรายละเอียด ซึ่งน่าสนใจมาก
กรณีคุณกาญจนาพร คนไข้เริ่มมีมดลูกแข็งตัวเป็นระยะๆมาตั้งแต่อายุครรภ์ 26 สัปดาห์ ข้าพเจ้าได้ให้ยาคลายกล้ามเนื้อมดลูก Bricanyl ชนิดกินตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา พออายุครรภ์ 32 สัปดาห์ เธอก็เจ็บครรภ์อย่างรุนแรงและมานอนรักษาตัวที่โรงพยาบาล ข้าพเจ้าได้ให้ยา Bricanyl
ผสมในน้ำเกลือหยดเข้าเส้นเลือดเหมือนคุณสมศรี ซึ่งก็สามารถควบคุมการแข็งตัวของมดลูกได้อย่างดีเป็นเวลา 2 วัน หลังจากนั้น ข้าพเจ้าได้เปลี่ยนเป็นรูปแบบฉีดใต้ผิวหนังทุก 6 ชั่วโมง แต่ไม่สามารถยับยั้งได้อีกต่อไป พอกลับมาใช้ Bricanyl ชนิดหยดอีก คนไข้ก็ใจสั่น จึงต้องเปลี่ยนเป็นยาแมกนิเซี่ยม ซัลเฟต(MgSO4) ผสมน้ำเกลือหยดเข้าเส้นเลือด ตอนนั้นพอจะยับยั้งการแข็งตัวของมดลูกได้บ้าง แต่ไม่สามารถควบคุมได้ ในที่สุด ข้าพเจ้าจำเป็นต้องผ่าตัดคลอดเอาเด็กออกมา โชคดี ที่ได้ให้ยาสเตียรอยด์ (Dexamethasone) ครบตามขนาด ทารกที่คลอดออกมา แม้จะมีน้ำหนักเพียง 2200 กรัม ก็สามารถอยู่รอดได้โดยไม่ต้องใส่ท่อช่วยหายใจ ก่อนลงมือผ่าตัด พอกาญจนาพร ทราบว่า ปากมดลูกเปิดและจำเป็นต้องผ่าตัด เธอก็ร้องไห้ฟูมฟายและโทรศัพท์พูดคุยปรับทุกข์กับสามีที่อยู่ต่างประเทศ ข้าพเจ้าได้อธิบายให้เธอฟังว่า “ ลูกคุณ ถึงคลอดออกมาตอนนี้ ก็ไม่มีปัญหาอย่างแน่นอน เพราะ คุณมีมดลูกแข็งตัวมาค่อนข้างนาน ทำให้เด็กเกิดภาวะเครียด ภาวะเครียดนี่เองที่ทำให้ปอดเด็กพัฒนาเร็วขึ้นและทำให้เขาอยู่รอดปลอดภัยเมื่อคลอดออกมา ” คำอธิบายง่ายๆนี้ ทำให้สามีของเธอไม่ตกใจและรอฟังข่าวดีด้วยใจสงบ เมื่อทารกน้อยคลอดเรียบร้อย คนไข้ก็ได้แจ้งข่าวให้สามีทราบ
สำหรับกรณีของคุณจิตราสินี เธอได้มานอนโรงพยาบาลด้วยเรื่องเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดตอนอายุครรภ์ 32 สัปดาห์เช่นกัน สำหรับรายนี้มีปัญหา คือ คนไข้จำระดูครั้งสุดท้ายได้ไม่แน่นอน เมื่อตรวจดูด้วยอัลตราซาวนด์ ทารกมีขนาดน้อยกว่าอายุครรภ์ที่ควรจะเป็น 2 สัปดาห์ ดังนั้น ตอนนั้น คุณจิตราสินีน่าจะตั้งครรภ์เพียง 30 สัปดาห์ ข้าพเจ้าพยายามยับยั้งโดยใช้ยาBricanyl ผสมกับน้ำเกลือหยดเข้าทางเส้นเลือดดำ ซึ่งก็ประสบความสำเร็จในเบื้องต้น แต่เมื่อเปลี่ยนวิธีการให้ยามาเป็นแบบฉีดใต้ผิวหนังทุก 4 ชั่วโมง มดลูกก็กลับแข็งตัวขึ้นมาอีก ข้าพเจ้าลองหวนกลับไปใช้วิธีเดิมอีกครั้ง ก็ไม่ได้ผล คุณจิตราสินี ใจสั่นมาก จึงต้องเปลี่ยนมาใช้ยาแมกนิเซี่ยมซัลเฟต ผลปรากฏว่า คราวนี้ประสบผลสำเร็จและคนไข้สามารถกลับบ้านได้ โดยให้ยายับยั้งการแข็งตัวของมดลูก (Bricanyl) ชนิดเม็ดไปรับประทาน ข้าพเจ้าสามารถเลื่อนการคลอดของคุณจิตราสินีออกไปได้ 2 สัปดาห์ เมื่อคนไข้เจ็บครรภ์มาอีกครั้งและจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดคลอดเอาเด็กออกมา ลูกของคุณจิตราสินี ก็แข็งแรงสมบูรณ์ น้ำหนักแรกคลอด 2060 กรัม
การเลื่อนการคลอดออกไปได้ ไม่ว่าจะนานสักเท่าใด มีส่วนช่วยทำให้ปอดของทารกน้อยพัฒนาดีขึ้นอย่างมาก เด็กที่เกิดตอนช่วงอายุครรภ์ 29 – 34 สัปดาห์ หากคุณแม่ได้รับการยับยั้งการแข็งตัวของมดลูกและได้รับยาสเตียรอย(Dexamethasone) เด็กมีโอกาสสูงที่จะอยู่รอดปลอดภัยในโลกภายนอก หากคนท้องท่านใดมีปัญหาเรื่องการเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด จำไว้ว่า อย่านิ่งนอนใจ ยิ่งชักช้า ยิ่งเกิดความเสียหาย ท่านจะต้องรีบเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลระดับศูนย์การแพทย์ให้เร็วที่สุด นั่นคือ หนทางเดียวที่จะปกป้องลูกน้อยของท่าน
ความสุขใดๆในโลกนี้ ที่จะเทียบเท่ากับความสุขง่ายๆในครอบครัวนั้น เป็นสิ่งที่หาได้ยาก ความสำเร็จที่มาเร็วเกินไปอาจทำให้ผู้ชายหลายคนหลงระเริงและใฝ่หาความสุขจากการมีเมียน้อย ซึ่ง..นั่นไม่ใช่วิถีชีวิตของคนฉลาด เพราะเขาเหล่านั้นมีแต่จะก้าวพลาดและรอวันล่มจมสู่ความหายนะ……..
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&