@ คำจำกัดความ @ หมายถึง \”เป็นความผิดปกติที่ปรากฎมีเยื่อบุโพรงมดลูกซึ่งทำงานได้ เกาะอยู่
นอกโพรงมดลูก\” เรียกง่าย ๆ ว่า \”เยื่อบุโพรงมดลูกเกาะผิดที่\”
@ ตำแหน่งที่พบได้ @ : รังไข่,เอ็นยึดมดลูก,เยื่อบุช่องท้อง,ลำไส้ เป็นต้น
@ อุบัติการ @ : * เราพบว่า.. โรคนี้เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของ \”ภาวะมีลูกยาก\” ในสตรีอายุ
มากกว่า 25 ปี พบเป็นอุบัติการร้อยละ 25-30
* พบร้อยละ 10-15 ของสตรีวัยก่อนหมดประจำเดือน อายุเฉลี่ยของผู้ป่วย
เท่ากับ 27 ปี
* พบร้อยละ 15 ในการผ่าตัดภายในอุ้งเชิงกราน
@ สาเหตุ @ : * ยังไม่ทราบแน่ชัด แต่เชื่อว่า เกิดจากเยื่อบุโพรงมดลูกหลุดเข้าไปในช่องท้อง
ทางปีกมดลูก ยังมีความเชื่ออีกว่า..อาจจะไปทางกระแสเลือดหรือน้ำเหลืองได้
* ปัจจุบันยังเชื่อว่า เป็นโรคทางกรรมพันธุ์ และ โรคทางภูมิคุ้มกันอีกด้วย
@ อาการและการแสดง @ : – ผู้ป่วยอาจจะมาพบแพทย์ด้วยเรื่อง \”ก้อน\” ซึ่งส่วนใหญ่เป็น
เนื้องอกถุงน้ำรังไข่ที่เกิดจากภาวะนี้ (ENDOMETRIOMA) ภายในจะบรรจุ
เลือดเก่า ๆ มองดูคล้ายช็อคโคแลต จึงนิยมเรียกว่า \”CHOCOLATE CYST\”
– บางคนมีอาการปวดประจำเดือนอย่างมาก ปวดทะลุไปด้านหลัง
โดยเฉพาะที่ก้นกบ อาการปวดประจำเดือน ปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ ทุกเดือน
(PROGRESSIVELY SEVERE DYSMENORRHEA)
– บางคนมีอาการปวดลึก ๆ ในขณะร่วมเพศหรือเบ่งถ่ายอุจจาระ
@ การรักษา @ : 1. สำหรับกลุ่มที่ไม่มีอาการ ให้เฝ้าสังเกตุการณ์ และให้ยาแก้ปวดเมื่อมีอาการ
2. สำหรับกลุ่มที่มีอาการ ก็ให้การรักษาดังนี้….>>>>
>>> 2.1 การผ่าตัด <<<
ภาวะนี้..อาจจะดีที่สุด ถ้าเริ่มต้นด้วยการผ่าตัด โดยเฉพาะกรณีที่เป็นเนื้องอกรังไข่
และคนไข้สตรีผู้นั้นมีอายุมาก และการผ่าตัดที่ดีที่สุดสำหรับโรคนี้คือ การตัดมดลูกพร้อมกับรังไข่ทั้ง
สองข้างออกหมด
ส่วนในสตรีที่อายุน้อย ก็อาจจะเหลือรังไข่ไว้ได้บ้าง เพราะการตัดมดลูกอย่างเดียว
ก็ช่วยลดอาการปวดลงได้มาก และภายหลังหากยังต้องการมีลูก ก็ใช้วิธี \”อุ้มบุญ\” คือให้ผู้อื่นตั้ง
ครรภ์แทนได้
ส่วนในสตรีมีอายุน้อยที่ต้องการมีบุตรเอง ก็ใช้วิธี \”ผ่าตัด\” เอาเฉพาะถุงน้ำรังไข่
(CHOCOLATE CYST) ออก หรือตัดเฉพาะรังไข่ที่เป็นปัญหามากออกข้างหนึ่ง และเหลือมดลูกเอา
ไว้ แล้วจี้ทำลายด้วยไฟฟ้าในตำแหน่งต่าง ๆ ภายในช่องท้องและมดลูก
หรือกรณีที่มีการกลับมาเป็นซ้ำอีก ก็ต้องผ่าตัดเอามดลูก,รังไข่ส่วนที่เหลือออกหมด
การตั้งครรภ์ภายหลังผ่าตัดขึ้นอยู่กับพยาธิสภาพที่เป็น ถ้าเป็นระยะต้น ๆ อาจตั้งครรภ์
หลังผ่าตัดได้ถึงร้อยละ 75 เลยทีเดียว
>>> 2.2 การใช้ฮอร์โมนรักษา <<<
จุดมุ่งหมายการรักษา คือ ลดอาการปวด,ป้องกันภาวะเลือดออกผิดปกติ และเป็นการ
เพิ่มโอกาสตั้งครรภ์มากขึ้น
การใช้ฮอร์โมนรักษา ..ส่วนใหญ่ได้ผลในผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพไม่มากนัก โดยใช้
หลักการ …
# ทำให้ร่างกายมีสภาพเหมือนคนท้อง (PSEUDOPREGNANCY)
# ทำให้สภาพร่างกายคล้ายสตรีหมดประจำเดือน (PSEUDOMENOPAUSE)
@ ผลการรักษา @ : # พบเพียงร้อยละ 25-50 เท่านั้นที่ตั้งครรภ์ได้สำเร็จ ในการรักษาด้วย
ฮอร์โมนที่ทำให้เกิดภาวะคล้ายคนท้อง (PSEUDOPREGNANCY)
# พบมีการตั้งครรภ์ประมาณร้อยละ 40-60 ภายหลังการรักษาด้วย
ฮอร์โมนที่ทำให้คล้ายสตรีหมดประจำเดือน (PSEUDOMENOPAUSE)
# และพบมีอัตราการตั้งครรภ์ถึงร้อยละ 50-75 ภายหลังการรักษาด้วยวิธีผ่าตัด
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
พ.ต.อ.นพ.เสรี ธีรพงษ์ ผู้เขียน